[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BENEDYKT XVI
ENCYKLIKA
Deus caritas est
OJCA ŚWIĘTEGO BENEDYKTA XVI
DO BISKUPÓW, PREZBITERÓW I DIAKONÓW
DO OSÓB KONSEKROWANYCH
I WSZYSTKICH WIERNYCH ŚWIECKICH
O MIŁOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
© Libreria Editrice Vaticana
opracowanie graficzne: Katolicka Agencja Informacyjna
www.B16.pl
WPROWADZENIE
1. "Bóg jest miłością: kto trwa w miłości, trwa w Bogu, a Bóg trwa w nim"
(1J 4, 16). Słowa z Pierwszego Listu świętego Jana wyrażają ze szczególną jasno
ścią istotę wiary chrześcijańskiej: chrześcijański obraz Boga i także wynikający z
niego obraz człowieka i jego drogi. Oprócz tego, w tym samym wierszu, św. Jan
daje nam jakby zwięzłą zasadę chrześcijańskiego życia: "Myśmy poznali i
uwierzyli miłości, jaką Bóg ma ku nam".
Uwierzyliśmy miłości Boga - tak chrześcijanin może wyrazić podstawową
opcję swego życia. U początku bycia chrześcijaninem nie ma decyzji etycznej
czy jakiejś wielkiej idei, ale natomiast spotkanie z wydarzeniem, z Osobą, która
nadaje życiu nową perspektywę, a tym samym decydujące ukierunkowanie.
Św. Jan przedstawił w swojej Ewangelii to wydarzenie w następujących sło
wach: "Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał,
aby każdy, kto w niego wierzy miał życie wieczne" (3, 16). Wiara chrześcijańska
uznając miłość jako swoją główną zasadę przyjęła to co stanowiło istotę wiary
Izraela, a równocześnie nadała temu nową głębię i zasięg. Wierzący Izraelita
faktycznie modli się codziennie słowami Księgi Powtórzonego Prawa, wiedząc,
że w nich jest zawarta istota jego egzystencji: "Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym
Bogiem - Pan jedynie. Będziesz więc miłował Pana, Boga twojego, z całego
swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił" (6, 4-5). Jezus
połączył w jedno przykazanie te dwa: przykazanie miłości Boga i przykazanie
miłości bliźniego zawarte w Księdze Kapłańskiej: "Będziesz miłował bliźniego
jak siebie samego" (19, 18; por. Mk 12, 29-31). Ponieważ Bóg pierwszy nas
umiłował (por. 1 J 4, 10), miłość nie jest już przykazaniem, ale odpowiedzią na
dar miłości, z jaką Bóg do nas przychodzi.
Jest to przesłanie bardzo aktualne i mające konkretne znaczenie w świecie,
w którym z imieniem Bożym łączy się czasami zemsta czy nawet obowiązek
nienawiści i przemocy. Dlatego w pierwszej mojej Encyklice pragnę mówić o
miłości, którą Bóg nas napełnia i którą mamy przekazywać innym. Stąd dwie
WPROWADZENIE
duże części tego Listu, głęboko ze sobą związane. Pierwsza będzie miała cha
rakter bardziej spekulatywny, gdyż chciałbym w niej sprecyzować - na począt
ku mego Pontyfikatu - niektóre istotne dane na temat miłości, jaką Bóg, w
tajemniczy i darmowy sposób, ofiaruje człowiekowi, razem z wewnętrzną
więzią tej Miłości z rzeczywistością miłości ludzkiej. Druga część będzie miała
charakter bardziej konkretny, gdyż będzie mówiła o kościelnym wypełnianiu
przykazania miłości bliźniego. Jest to tematyka bardzo szeroka; nie jest jednak
celem tej Encykliki prowadzenie długiego wywodu. Chcę podkreślić niektóre
fundamentalne elementy, aby pobudzić świat do nowej, czynnej gorliwości w
dawaniu ludzkiej odpowiedzi na Bożą miłość.
— 3 —
Część pierwsza
JEDNOŚĆ MIŁOŚCI W STWORZENIU I HISTORII
ZBAWIENIA
Problem języka
2. Miłość Boga wobec nas jest sprawą zasadniczą dla życia i niesie ze sobą
decydujące pytania o to, kim jest Bóg i kim my jesteśmy. W tym kontekście
przeszkodę stanowi przede wszystkim język. Termin "miłość" stał się dziś jed
nym ze słów najczęściej używanych i także nadużywanych, którym nadajemy
znaczenia zupełnie różne. Jeśli tematyka tej Encykliki koncentruje się na
problemie rozumienia i praktyki miłości w Piśmie Świętym i Tradycji Kościoła,
nie możemy po prostu pominąć znaczenia tego słowa w różnych kulturach i
współczesnym języku.
Wspominamy przede wszystkim szerokie pole semantyczne słowa miłość:
mówi się o miłości ojczyzny, o umiłowaniu zawodu, o miłości między przyjaci
ółmi, o zamiłowaniu do pracy, o miłości pomiędzy rodzicami i dziećmi, po
między rodzeństwem i krewnymi, o miłości bliźniego i o miłości Boga. Jednak
w całej tej wielości znaczeń, miłość między mężczyzną i kobietą, w której ciało i
dusza uczestniczą w sposób nierozerwalny i w której przed istotą ludzką
otwiera się obietnica szczęścia, pozornie nie do odparcia, wyłania się jako wzór
miłości w całym tego słowa znaczeniu, w porównaniu z którym na pierwszy
rzut oka każdy inny rodzaj miłości blednieje. Rodzi się więc pytanie: czy
wszystkie te formy miłości w końcu w jakiś sposób się jednoczą i miłość, po
mimo całej różnorodności swych przejawów, ostatecznie jest tylko jedna, czy ra
czej używamy po prostu tylko tego samego słowa na określenie całkowicie
innych rzeczywistości?
"Eros" i "agape" - różnica i jedność
"Eros" i "agape" - różnica i jedność
3. Miłości pomiędzy mężczyzną i kobietą, która nie rodzi się z myśli i woli
człowieka, ale w pewien sposób mu się narzuca, starożytna Grecja nazwała
erosem. Musimy już z góry uprzedzić, że grecka wersja Starego Testamentu je
dynie dwukrotnie używa słowa eros, podczas gdy Nowy Testament nigdy go
nie stosuje: z trzech słów greckich, dotyczących miłości - eros, philia (miłość
przyjaźni) i agape - pisma nowotestamentowe uprzywilejowują to ostatnie,
które w języku greckim pozostawało raczej na marginesie. Jeśli chodzi o pojęcie
miłości przyjaźni (philia), to zostało ono podjęte i pogłębione w Ewangelii Jana,
aby wyrazić relację między Jezusem i Jego uczniami. To pominięcie słowa eros
wraz z nową wizją miłości, wyrażoną poprzez słowo agape, w nowości
chrześcijaństwa oznacza niewątpliwie coś zasadniczego w odniesieniu do
pojęcia miłości. W krytyce chrześcijaństwa, która poczynając od czasów
Oświecenia w miarę rozwoju stawała się co raz bardziej radykalna, ta nowość
została oceniona w sposób absolutnie negatywny. Według Friedricha Nietzsche
Chrześcijaństwo jakoby dało erosowi do picia truciznę, a chociaż z jej powodu
nie umarł, przerodził się w wadę [1]. W ten sposób filozof niemiecki wyrażał
bardzo rozpowszechnione spostrzeżenie: czy Kościół swymi przykazaniami i
zakazami nie czyni gorzkim tego, co w życiu jest najpiękniejsze? Czy nie stawia
znaków zakazu właśnie tam, gdzie radość zamierzona dla nas przez Stwśrcę
ofiarowuje nam szczęście, które pozwala nam zasmakować coś z Boskości?
4. Czy rzeczywiście jest tak? Czy Chrześcijaństwo rzeczywiście zniszczyło
eros? Spójrzmy na świat przedchrześcijański. Grecy - bez wątpienia podobnie
jak inne kultury - dostrzegali w erosie przede wszystkim upojenie, opanowanie
rozumu przez "boskie szaleństwo", które wyrywa człowieka z ograniczoności
jego istnienia i w tym stanie wstrząśnięcia przez boską moc pozwala mu
doświadczyć najwyższej błogości. Wszystkie inne moce między niebem a
ziemią wydają się w ten sposób jakby drugorzędnej wartości: "Omnia vincit
amor", stwierdza Wirgiliusz w Bukolikach - miłość wszystko zwycięża - i doda
je: "et nos cedamus amori" - także my ulegamy miłości. [2] W religiach ta posta
wa wyrażała się w kultach płodności, do których przynależy "święty" nierząd,
który kwitł w licznych świątyniach. Eros był więc celebrowany jako boska siła,
jako złączenie z bóstwem. Tej formie religii, która jak najmocniejsza pokusa
sprzeciwia się wierze w Jedynego Boga, Stary Testament przeciwstawiał się z
największą stanowczością i zwalczał ją jako perwersję religijności. Tym jednak
wcale nie odrzucił erosu jako takiego, ale wypowiedział mu wojnę, jako nisz
— 5 —
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki

Search