[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1)Pożar – jest to niekontrolowany w czasie rozkład termiczny materiałów palnych. Podstawowym procesem fizykochemicznym zachodzącym podczas pożaru jest przebiegająca z dużą szybkością reakcja utleniania, której towarzyszy wydzielanie znacznej ilości ciepła.
W warunkach pożaru następują zmiany:
- warunków termicznych,
- ciśnienia,
- składu chemicznego atmosfery (zmniejszenie zawartości tlenu i toksyczność produktów spalania),
- zakresu widzialności (zadymienie).
2)W dokumentach Unii Europejskiej bezpieczeństwo pożarowe (w postaci wymagań użytkowych) zdefiniowano następująco:
Obiekty budowlane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby w przypadku pożaru:
- przez założony okres (czas) była zapewniona nośność konstrukcji,
- było ograniczone powstawanie i rozprzestrzenianie się ognia i dymu w obiektach,
- było ograniczone rozprzestrzenianie się ognia na obiekty sąsiednie,
- mieszkańcy mogli opuścić obiekt lub być uratowani w inny sposób,
- był zapewniony odpowiedni poziom bezpieczeństwa ekip ratowniczych.
3)Według polskich przepisów techniczno-budowlanych budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, dzieli się, w zależności od przeznaczenia i sposobu użytkowania, na:
1) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi, określane jako ZL,
2) produkcyjne i magazynowe, określane jako PM,
3) inwentarskie (służące do hodowli inwentarza), określane jako IN.
4)Z kolei budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL, zalicza się do jednej lub więcej niż jednej kategorii zagrożenia ludzi.
Rozróżnia się:
ZL I – zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nie przeznaczone przede wszystkim do użytku dla ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się,
ZL II – przeznaczone przede wszystkim do użytku dla ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się (szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych),
ZL III – użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,
ZL IV – mieszkalne,
ZL V – zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.
Strefą pożarową nazywa się budynek lub część budynku, oddzieloną od innych budynków lub od pozostałych części budynku niezabudowanym pasem terenu o określonej szerokości minimalnej bądź przegrodami oddzieleń przeciwpożarowych.
Klasa odporności ogniowej budynku, której nie należy mylić z klasą odporności ogniowej elementów budynku, jest więc niczym innym jak symbolem pewnej grupy budynków.
Klasa odporności ogniowej jest z kolei symbolem pewnej grupy elementów o określonych właściwościach, decydujących o odporności ogniowej. Natomiast odporność ogniowa jest to zdolność elementu budynku poddanego badaniu normowemu do spełnienia przez określony czas wymagań dotyczących nośności, jak i funkcji wydzielających. Miarą odporności ogniowej jest więc czas
Obciążenie ogniowe jest to suma energii cieplnej, która może być wyzwolona w wyniku spalenia wszystkich materiałów palnych znajdujących się w określonej przestrzeni (w MJ), natomiast gęstość obciążenia ogniowego jest to obciążenie ogniowe przypadające na jednostkę powierzchni i wyraża się w MJ/m².
Reakcją na ogień nazywa się odpowiedź materiału na ogień działający na wyrób w określonych warunkach ekspozycji (w postaci wydzielonego ciepła, dymu, obszaru spalania bądź płonących kropel). Reakcja na ogień podawana w postaci opisowej (niepalny, niezapalny, trudno zapalny, łatwo zapalny) lub w postaci klas (A₁, A₂, B, C, D, E, F) charakteryzuje możliwy udział materiałów budowlanych w rozwoju pożaru.
5)W przepisach operuje się pojęciem główna konstrukcja nośna, choć określenia takiego nie używa się w procesie projektowania. Występuje ono natomiast w dokumentach Unii Europejskiej i oznacza wszystkie elementy konstrukcyjne niezbędne do zapewnienia nośności i stateczności budynku.
Wzrost temperatury pożaru ogranicza się za pomocą wewnętrznych instalacji gaśniczych lub w wyniku zewnętrznej akcji gaszenia pożaru, co powoduje obniżenie poziomu oddziaływań termicznych.
Wzrostowi temperatury konstrukcji, przy danym poziomie oddziaływań termicznych, przeciwdziała się ograniczając dopływ ciepła lub odprowadzając ciepło (chłodzenie).
6)Z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe można wyodrębnić następujące trzy struktury lub rodzaje budynków:
1. Budynki lub części budynków zawierające stosunkowo niewielkie pomieszczenia, z których wychodzi się na korytarz, a następnie na zewnątrz budynku lub na klatkę schodową. Budynkami takimi są hotele, szpitale, szkoły i częściowo budynki administracyjno-biurowe.
2. Budynki z dużymi, otwartymi przestrzeniami wewnętrznymi, np. atria, antresole, przez które mogą rozprzestrzeniać się produkty pożaru.
3. Budynki w których mieszczą się wieloprzestrzenne pomieszczenia handlowe, wystawowe lub biurowe.
7)Jako zasadę w zakresie ograniczenia rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku przyjmuje się ochronę sąsiada, dróg ewakuacyjnych, tzn. korytarzy i klatek schodowych oraz (w budynkach o dużej wysokości) wind pożarowych, pozwalających dotrzeć do poszczególnych kondygnacji ekipom ratowniczo-gaśniczym, a także ochronę przed rozprzestrzenianiem się pożaru między kondygnacjami.
8)Aby pożar nie rozprzestrzeniał się przez przegrodę powinny być spełnione następujące warunki:
1. Przegroda nie może ulec całkowitej lub częściowej destrukcji pod wpływem oddziaływań termicznych, tzn. nie mogą pojawić się nieszczelności (szczeliny), przez które przedostawałyby się płomienie lub gorące gazy. Jest to warunek szczelności ogniowej (E).
2. Powierzchnia przegrody od strony sąsiedniego pomieszczenia nie powinna osiągnąć zbyt wysokiej temperatury, która mogłaby spowodować zapalenie się materiałów, oparzenia ludzi lub nadmierny wzrost temperatury w pomieszczeniu na skutek konwekcji. Jest to warunek izolacyjności ogniowej (I).
3. Strumień ciepła przechodzącego przez przegrodę nie powinien osiągnąć zbyt dużej gęstości, aby nie doszło do zapalenia materiałów lub nadmiernego oddziaływania promieniowania cieplnego na ludzi. Jest to warunek ograniczenia promieniowania cieplnego – radiacji ogniowej (W).
9)Aby strop mógł pełnić funkcje użytkowe podczas pożaru, poza warunkami szczelności i izolacyjności powinien także spełniać kryterium nośności. Dotyczy to także ścian nośnych.
Niezależnie od tego czy ściany zewnętrzne są elementem głównej konstrukcji budynku, czy tylko zabezpieczają budynek przed wpływami zewnętrznymi i zamykają pewną przestrzeń użytkową, powinny spełniać podczas pożary jeszcze inne funkcje, a mianowicie:
1) ograniczyć rozprzestrzenianie się ognia i dymu w budynku,
2) ograniczyć rozprzestrzenianie się pożaru na obiekty sąsiednie,
3) umożliwić ewakuację użytkowników,
4) zapewnić bezpieczeństwo ekipom ratowniczym.
10)Z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe sufity podwieszone mogą być stosowane w celu:
- zwiększenia odporności ogniowej stropu,
- ochrony przed zniszczeniem instalacji prowadzących między sufitem podwieszonym a stropem,
- ochrony użytkowników przed ogniem, w przypadku zapalenia się instalacji znajdującej się między sufitem
podwieszanym a stropem.
Sufit podwieszony, przeznaczony do ochrony stropu i jego konstrukcji nośnej można projektować jako:
1) część układu: sufit podwieszony-płyta stropowa (ewentualnie konstrukcja nośna płyty stropowej), który łącznie zapewnia nośność (R), izolacyjność (I) i szczelność ogniową (E),
2) samodzielną przegrodę, która spełnia kryteria szczelności ogniowej (E) oraz izolacyjności (I).
11)Rozpatrując oddziaływanie pożaru należy wyodrębnić:
A. oddziaływanie na użytkowników:
- termiczne przez promieniowanie i konwekcję,
- wynikające ze zmian składu atmosfery, fizjologiczne i związane z ograniczeniem widoczności.
B. oddziaływanie na konstrukcję:
- termiczne, przez promieniowanie i konwekcję, i w mniejszym stopniu w wyniku przewodzenia,
- mechaniczne, w wyniku wzrostu ciśnienia,
- chemiczne (korozyjne produkty spalania i późniejszych reakcji).
12)Z uwagi na oddziaływanie na użytkowników i charakterystyki optyczne dymu, przy których jest możliwa ewakuacja, istotne są następujące parametry środowiska: temperatura, strumień ciepła, stężenie produktów toksycznych i drażniących, spadek zawartości tlenu, zasięg widoczności.
Z uwagi na oddziaływanie środowiska pożaru na użytkowników i możliwości ewakuacji w poszczególnych częściach budynku oznaczonych przez uogólnione współrzędne κ, nie powinien być przekroczony w ciągu określonego czasu t ≤ t κ,kr stan krytyczny środowiska.
13)Przy rozpatrywaniu materiałów palnych i ich udziału w rozwoju pożaru istotny jest podział na następujące grupy:
1) materiały wyposażeniowe i materiały składowane,
2) materiały wystroju wnętrz,
3) materiały i wyroby budowlane.
Wyroby i materiały niepalne to produkty pochodzenia nieorganicznego zawierające nie więcej niż 1% masy lub objętości homogenicznie rozprowadzonego materiału organicznego, lub wyroby wykonane z kilku materiałów niepalnych. Jeśli wyrób powstał w wyniku klejenia wielu materiałów niepalnych, ilość użytego kleju nie może przekraczać 0,1% masy lub objętości wyrobu.
Wyroby i materiały palne to produkty pochodzenia organicznego, jak: drewno płyty drewnopochodne, płyty z innych włókien roślinnych (płyty paździerzowe), tworzywa sztuczne, guma, bawełna, wełna itp.
Materiały trudno zapalne to wyroby z drewna liściastego o gęstości nie mniejszej niż 800 kg/m³ i grubości min. 12 mm.
Pozostałe wyroby z drewna i materiałów drewnopochodnych są klasyfikowane jako niezapalne lub trudno zapalne w wyniku dodania antypirenów w procesie produkcji lub wykonania zabezpieczeń za pomocą środków ogniochronnych.