[ Pobierz całość w formacie PDF ]
wtytuł: "BIOLOGICZNE I MEDYCZNE PODSTAWY ROZWOjU i WYCHOWANIA" autor: Andrzej
Jaczewski
Warszawa 1993
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Okładka i strona tytułowa
Jacek Tofil
Redaktor
Mieczysława Decewicz
Redaktor techniczny
Monika RudnikKulikowska
Korektor
Marek Biegalski
Tytuł dotowany przez Ministra Edukacji Narodowej
O Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Warszawa 1993
ISBN 83-02-05210-8
SPIS TREŚCI
Przedmowa
I. Dziedziczność człowieka 11
II. Rozwój fizyczny . 19
1. Czynniki determinujące rozwój . 23
2. Przemiany w rozwoju . 25
3. Rozwój dziecka. . . . 30
Rozwój wewnątrzmaciczny. . . 31
Poród 39
Okres noworodkowy . 45
Wcześniactwo. 51
Okres niemowlęcy. . 53
Okres poniemowlęcy . 61
Okres przedszkolny. . 63
Okresszkolny . . 6g
Okres dojrzewania. . 71
Zmiany w narządach. . . , g7
Problemy współczesnego dojrzewania. . 90
Aktywność seksualna w okresie dojrzewania. . . 93
Kontakty heteroseksualne. . 96
Rozwój motoryczny. 103
III. Układy regulujące i integrujące. 108
1. Układ nerwowy. . . 109
Centralny układ nerwowy . . 114
Mózg. . 117
PodwyŜszona ciepłota - "gorączka". 122
Nerwy czaszkowe 124
Kresomózgowie - półkule i kora mózgowa 127
Symetria - asymetria - dominacja i lateralizacja. . 130 Układ autonomiczny.
.,132 Budowa układu autonomicznego * 132 Rozwój układu nerwowego. . 136 Urazy
mózgu. 141
Narządyzmysłów. . . 144
2. Układ hormonalny. . 160
Przysadka mózgowa. 163
Hormony nietropowe przysadki . 166
Szyszynka mózgowa . 168
Gruczoł tarczowy . . 169
Gruczoły przytarczyczne 170
Trzustka 171
Nadnercza. . . 172
Gruczotypłciowe. . . 174
Grasica 177
IV. Człowiek w świecie mikroorganizmów. . . 179
1. Odporność - choroba 179
2. Zespół nabytego braku odporności - AIDS. . 190
3. Choroby przenoszone drogą płciową. . 195
4. Wychowanie zdrowotne 199
V. śywienie i choroby związane z wadliwym odŜywianiem. . . 201 1. Składniki
pokarmowe. 204
VI. Zdrowie psychiczne 215
I.Zaburzenia psychiczne 217
Nerwice 218
Postacie kliniczne nerwic. . 221
Nerwicowe zaburzenia zachowania.. 221
Nerwica lękowa 222
Nerwice natręctw. .. 223
Hipochondria 223
Neurastenia. 224
Histeria. 224
Nerwice w róŜnym wieku. 226
Nerwice narządowe 228
Leczenie nerwic. 230
Profilaktyka nerwic 231
Chorobypsychosomatyczne.. . 234
Upośledzenie umysłowe 239
Czynniki wrodzone wcześnie nabyte 241
Niedorozwój w wyniku konfliktu serologicznego czynnika Rh.. . 242 Upośledzenia
wynikające z zaburzeń metabolicznych o charakterze wrodzonym 244
Zaburzenia psychiczne związane z nieprawidłową budową w zakresie chromosomów
płciowych 245 Zespół Klinefeltera 245 Inne zaburzenia kariotypu
męskiego. . . 246
Zespół Turnera. . . 247
Choroby psychiczne - psychozy. . . 248
Schizofrenia. . . 253
Paranoja 257
Psychoza maniakalnodepresyjna - cyklofrenia. . 259
Psychozy zakaźne, psychozy toksyczne. . . 260
2. UzaleŜnienia 260
NaduŜywanie alkoholu 266
Nikotynizm. 273
Piśmiennictwopodstawowe. . . 276
Lektura uzupełniająca. . 276
PRZEDMOWA
Oddaję do rąk Czytelników podręcznik, który przygotowywałem z myślą o studentach
pedagogiki róŜnych kierunków nauczycielskich uniwersytetów i wyŜszych szkół
pedagogicznych, ale sądzę, Ŝe warto, by sięgnęli do niego i studenci
psychologii, Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, a takŜe
rodzice. Choć w Polsce zawsze pedagogom przekazywano wiadomości o rozwoju
somatycznym i zdrowiu, to dla praktyki niewiele z tego wynikało. Pedagodzy,
nauczyciele, wychowawcy często nadal nie rozumieją fizycznych i psychicznych
potrzeb dziecka - ucznia, a instytucje oświatowe i wychowawcze nie stwarzają mu
optymalnych warunków rozwoju. Chciałbym, aby ten podręcznik wpłynął na zmianę
tego stanu rzeczy. Przedmiot "biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania"
wprowadzono do programów studiów przed kilkunastu laty. Przeznaczono nań wiele
godzin wykładów i ćwiczeń. Prace nad określeniem programu trwały kilka lat,
zanim spotkał się on z akceptacją wykładowców. Podręcznik jest napisany zgodnie
z tym programem. Z przyczyn technicznych ksiąŜka ukazuje się w ograniczonych
rozmiarach. Zaistniała konieczność dokonania daleko idących skrótów w treściach
juŜ przygotowanych. Po licznych naradach i konsultacjach przyjąłem załoŜenie, Ŝe
nie naleŜy skracać poszczególnych rozdziałów, ale dokonać ich selekcji. Ten
podręcznik jest jakby pierwszą częścią, za którą - mam nadzieję - pojawi się
część druga, zawierająca: zarys wiedzy o biologii człowieka w ujęciu filogenezy,
omówienie pedagogicznych aspektów ekologii, higieny pracy i wypoczynku ucznia,
rozdział o wychowaniu zdrowotnym i promocji zdrowia, a takŜe część poświęcona
seksuologii. Dopiero obie ksiąŜki będą stanowić całość i pozwolą na
wystarczające przygotowanie przyszłych pedagogów do pracy.
7
Jak wiadomo, szkoły wyŜsze mają obecnie znaczną swobodę w określaniu programu
studiów. Na róŜnych uczelniach przekazuj e się więc róŜne treści. Niekiedy
przedmiot "biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania" nabierał - zgodnie z
upodobaniem czy specjalnością wykładowców - dość zaskakującego obrazu, być moŜe
dlatego, Ŝe szeroki zakres wiedzy sprawia istotne trudności z realizacją takiego
programu. Lekarze do realizacji tego przedmiotu są na ogół przygotowani
niewystarczająco. W pełnieniu funkcji wykładowców przeszkadza im to, Ŝe hołdują
zasadzie dzielenia człowieka na "kawałki" i nie są w stanie zajmować się nim
jako całością. Ponadto w czasie kolejnej reorganizacji studiów medycznych
zlikwidowano specjalizację lekarza szkolnego, nie ma więc takŜe lekarzy, którzy
rozumieliby pedagogów i mieli z nimi wspólny język. Biologom nie przekazuje się
w czasie studiów wiedzy o człowieku przystosowanej do programu "biomedycznych
podstaw rozwoju i wychowania". Brak im przy tym wiedzy praktycznej, co grozi
zbytnim teoretyzowaniem i oderwaniem przekazu od Ŝycia. W tej sytuacji
realizacja programu tego przedmiotu jest mozaiką dowolnych treści i metod. Nie
korzystają na tym studenci. By sytuację tę poprawić, by przyczynić się do pewnej
unifikacji - napisałem ten podręcznik. Pragnąłbym, aŜeby po jego lekturze
organizatorzy zajęć i czynniki opiniotwórcze na poszczególnych uczelniach
wnikliwie przyjrzeli się treści i metodom realizacji programu "biomedycznych
podstaw rozwoju i wychowania". A teraz niech Czytelnik pozwoli mi na osobistą
refleksję. OtóŜ przyjął się zwyczaj, Ŝe podręczniki powinno się pisać mało
komunikatywnym językiem, z zachowaniem naukowego nazewnictwa. Większość
podręczników - i to juŜ nawet szkolnych - to po prostu trudne lektury.
Studiowanie staje się więc zadaniem niełatwym i pracochłonnym. Aby dać
praktyczny wyraz poglądowi, Ŝe powinno być inaczej, napisałem ten podręcznik.
JeŜeli wyda się on komuś zbyt uproszczony, zbyt popularny - to właśnie tak miało
być. Chciałbym, by ksiąŜkę czytało się łatwo i z przyjemnością. Czy mi się to
udało - studenci ocenią sami. Marzy mi się przełom w zakresie przygotowania
materiałów dydaktycznych. Ile to by oszczędziło energii i pracy. W pracy swej
wzorowałem się na osiągnięciach wspaniałego popularyzatora wiedzy medycznej -
Anglika A. Smitha. Autor dwu tłumaczonych na język polski ksiąŜek - Ciało i
Umyst - jest dla mnie niedoścignionym ideałem. KsiąŜki te, zresztą obowiązkowe
lektury uzupełniające, zawierają ogromny zasób wiedzy podanej syntetycznie i
bardzo przystępnie. Nie ukrywam, Ŝe z obu obficie korzystałem. Urzeczony
maestrią tego Autora, pragnę właśnie Jemu zadedykować ten podręcznik. Z recenzji
i konsultacji - częściowo bezinteresownych, koleŜeńskich - korzystałem bardzo
szeroko. Pomagali mi: prof. Zygmunt Janczewski (endokrynologia), dr med. Józef
Beck (neurofizjologia), doc. Irmina Mięsowicz (antropologia), dr med. Olga
Szwałkiewicz (pediatria), dr med. Jerzy Radomski (psychiatria). Recenzentami
całości na zlecenie Wydawnictwa byli prof. dr Jerzy Rzepka oraz doc. dr
Stanisław Krawczyk. Ich pomoc daleko wybiegała poza zwyczajowe recenzje
wydawnicze. Wszystkim wymienionym pragnę wyrazić podziękowanie. W opracowaniu
pomagali mi takŜe moi współpracownicy mgr Beata Skrzyńska oraz lek. med.
Sławomir Skrzyński. Dziękuję Im.
Kiedy juŜ podręcznik zacznie swoje niezaleŜne Ŝycie, będę wdzięczny za krytyczne
uwagi, zarówno wykładowców przedmiotumoich kolegów, jak i, przede wszystkim,
studentów.
Prof dr med. Andrzej Jaczewski
Warszawa - Ropki,1984-1991
8
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki

Search