[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Biodanza i choroba Parkinsona.Propozycja motorycznej rehabilitacji egzystencjalnej
Rolando Toro Araneda
pierwotnie opublikowany w: Positive Health, nr. 57, October 2000
Choroba Parkinsona jest postępującym schorzeniem ośrodkowego układu nerwowego powodującym objawy fizyczne takie, jak drżenie i sztywność mięśni, przez które to zazwyczaj jest rozpoznawalna. Jednakże, choroba ta dotyczy całej ludzkiej egzystencji, powoduje bowiem różne objawy psychologiczne. Profesor Rolando Toro Araneda odkrył, że System Biodanza przynosi korzystne efekty dla pacjentów z chorobą Parkinsona.
Co to jest system Biodanza?
Można powiedzieć, że system ten narodził się z pasji zhumanizowania medycyny, ucieczki od stereotypu chorego, ale przede wszystkim nawiązuje on do zdolności człowieka do odradzania się. Rolando Toro Araneda opracował swój system za pomocą uniwersalnego języka muzyki, która jest w stanie wywołać reakcje emocjonalne, oraz tańca. To subtelne połączenie muzyki, tańca i ćwiczeń stworzył po to, by stymulować witalność, kreatywność i komunikację między ludźmi.
Ponieważ ruch stymulowany przez emocje ma ogromny wpływ na naszą biologię i w konsekwencji na całe nasze życie, nazywał to system Biodanza. Niektóre ćwiczenia stymulują autonomiczny układ nerwowy prowadząc do pobudzenia lub uspokojenia, jeszcze inne są "oświeceniem", umożliwiając uczestnikom głębsze postrzeganie siebie i swojego stylu komunikowania się z innymi.
Toro założył, że straciliśmy znaczną część naszej instynktownej jedności z samym sobą i z naturą, stąd Biodanza ma na celu reintegrację osób poprzez pobudzenie emocji i uczuć. Ponieważ ćwiczenia doprowadzają do psychologicznych i fizjologicznych zmian w organizmie, komórki mają szansę zregenerować się, przywracając tym samym homeostazę. Pierwotny instynkt, z którym się urodziliśmy, taki jak nasze instynktowne przejawianie kreatywności, witalności i współodczuwania, może podczas zajęć Biodanza zostać przywrócony.
Te korzystne zmiany zaobserwował w swojej grupie, dlatego też nazywał to „Vivencia” (za niemieckim filozofem Wilhelmem Dilthey’em i jego książką „The Essence of Philosophy: Erlednissen”). Słowo „Vivencia” nie ma bezpośredniego tłumaczenia, ale najlepszym, w przybliżeniu, jest „żywe doświadczenie intensywności”. To inaczej intensywne poczucie istnienia w życiu „tu i teraz”. Istnieje pięć linii połączonych „Vivencias” i każda odnosi się do rozwijania różnych aspektów człowieka: witalności, seksualności (płci), kreatywności, uczuć i transcendencji.
Biodanza zaspokaja potrzeby różnych grup, np. dorosłych, dzieci, starszych, ludzi specjalnej troski, pacjentów z chorobą Parkinsona, chorych psychicznie, narkomanów czy nadużywających alkoholu, itp.
Objawy psychologiczne w chorobie Parkinsona
Objawy choroby Parkinsona wzrastają pod wpływem emocji w sytuacjach konfliktowych lub niepokoju. Istnieje neurologiczny obwód, w którym objawy emocjonalne i motoryczne są sprzężone.
Powszechny stan fizycznej niezdolności i depresji mają tendencję do progresji. Zmniejszają pamięć bezpośrednią, zdolność myślenia i krytyki. Narastające poczucie bezużyteczności pogłębia depresję. W chorobie Parkinsona pacjent cierpi na poważne zaburzenia tożsamości, takie jak: uczucie niskiej wartości, tendencja do uzależnienia od innych, zmiana obrazu rzeczywistości, trudności w komunikacji i brak motywacji do życia. Brak uczuć pogarsza się z powodu jego trudności motorycznych i możliwości wyrażania się. Pacjent z chorobą Parkinsona jest nie tylko chory fizycznie; faktycznie to cała jego własna egzystencja wewnętrzna jest poważnie chora (w sensie istniejącej choroby, wg K. Jaspers’a).
Tradycyjna rehabilitacja
Ćwiczenia tradycyjnej rehabilitacji zmierzają do zaktywizowania chodzenia, pobudzania ruchów nóg (rowerek), poprawienia postawy i ogólnej motoryki. Inne, delikatne ćwiczenia - wydłużenia, chwytania i koordynacji, mają ułatwiać manipulację przedmiotami. Wykorzystywane są również takie systemy biofeedback i trening autogenny, ale ich wyniki są niepewne lub nie ma wyników.
Zaleca się, by pacjenci uczestniczyli w czynnościach życia codziennego, z uwagi na ich skuteczność oraz z uwagi na to, że to też jest rehabilitacja ruchowa.
Rehabilitacja pacjentów z chorobą Parkinsona poprzez System Biodanza
Podstawową różnicą między tradycyjnym podejściem do rehabilitacji a systemem Biodanza jest to, że Biodanza silnie motywuje do ruchu. Tradycyjna rehabilitacja jest mechaniczna i opiera się na ćwiczeniach nałożonych „z zewnątrz” przez terapeutę. Procedury te obejmują wyuczenie się pewnych mechanizmów w celu wykonywania określonych ruchów. Podczas sesji Biodanza ruchy, które wykonują pacjenci, pochodzą "z wewnątrz" i stymulowane są przez potrzebę emocjonalną. Są to ruchy kompleksowe, a zachowania organiczne integrowane są z motoryczną strukturą uczuciową – (Emocje: Wyrażanie uczuć. Motoryka: ruchy integrują uczucia z ruchem).
Pacjent z radością dostosowuje rytm czy wykonuje proste ruchy w celu skoordynowania tańca z drugą osobą. W trakcie niektórych ćwiczeń pacjent jest w stanie wyrazić różnorodność swoich emocji. Wyraża, w bezpiecznym środowisku, za pomocą różnych tańców, to co czuje - integrując w ten sposób to „co czuję i co robię", ponieważ jak wiemy, czasami osoba coś czuje, ale ciało wyraża coś innego.
Tak więc idea polega na integracji i zjednoczeniu ludzkich możliwości poprzez te proste ćwiczenia.
Wyzwanie, jakim jest poruszanie się w trakcie działalności grupy, stymuluje do wykonywania ruchów i gestów w komunikacji interpersonalnej. Rytmiczne tańce (jazz, rytmy Ameryki Południowej itp.) potęgują humor, pokonując na chwilę stan depresji. Po pewnym czasie poziom humoru wzrasta i stabilizuje się. Ćwiczenia płynności eliminują stopniowo piramidę hipertonii.
Emocje i uczucia radości aktywują ośrodek motoryki przezwyciężając tendencję do akinezji. By wykonać prosty taniec wymagana jest bowiem zmiana w schemacie motorycznym – odmiany bodźców pochodzących z adaptacji każdego momentu tańca posiadają bardzo wysoką złożoność prostych ćwiczeń mechanicznych.
Wreszcie, afektywne kontakty w grupie ponownie ustanawiają komunikację i wzmacniają świadomość własnej tożsamości, poważnie zagrożonej przez chorobę. Poczucie własnej wartości i zaufanie stopniowo zwiększają się podczas każdych zajęć, gdy pacjent może doświadczać autonomii podczas ruchu, tańca i wyrażania się.
Relacja ćwiczeń Biodanza i odpowiedzi motoryczne
ObjawyĆwiczenia i tańce
Hypercinesia lub acinesia (głównie podczas chodu).
Ćwiczenia chodzenia rytmicznego i chodzenia synergicznego.
Drżenie.
Tańce z motywacją afektywną.
Sztywność (hipertoniczna, poza piramidowa).
Ćwiczenia płynności i swobodny taniec o ruchowych cechach płynności.
Trudności, głównie w celu inicjowania ruchów.
Tańce kreatywne i ekspresyjne o powolnym ruchu.
Trudności w przejściu z jednego schematu motorycznego na inny.
Tańce koordynacji z innym ruchem (eutonia).
Trudności w wykonywaniu złożonych sekwencji motorycznych, szybko i zmiennie.
Tańce rytmiczne z wariacjami (samba, jazz dance).
Postawa z przednim zgięciem tułowia.
Ćwiczenia integracji ośrodków mózgowych, piersiowych i miednicznych.
Ćwiczenia motorycznej integracji uczuciowej.
Zmiana języka.
Śpiew - chóralny, śpiew we własnym imieniu z ekspresyjnymi wariacjami.
Micrographia.
Ćwiczenia koordynacji bliższej i odległej.
Objawy nadciśnienia (autostatic, araxympathetic)
Ćwiczenia z serii ergotropicznych (adrenergicznych) Dance of the Tiger.
Objawy psychiczne pacjenta z chorobą Parkinsona i zalecane ćwiczenia Biodanza
Objawy
Ćwiczenia BiodanzaDepresja.
Euphoric dance, tańce z elementem komunikacji, tańce siewne.
Brak pewności siebie.
Ćwiczenia z nawiązywaniem kontaktu z własnymi siłami - Yang dance, chodzenie z determinacją (określonym nastrojem).
Poczucie niskiej wartości.
Tańce w kręgu - tańce spotkań i tańce odrodzenia.
Niezdolność do wyrażania i trudności w komunikacji.
Taniec z wyrażaniem emocji. Taniec miłości.
Wskaźniki: sesje Biodanza dla pacjentów mogą trwać maksymalnie 1 godzinę, uczestnictwo raz lub dwa razy w tygodniu z poszanowaniem zmian w grupie.
Hipoteza o możliwych mechanizmach rehabilitacji i leczeniu pacjentów z chorobą Parkinsona poprzez system Biodanza.
Zaobserwowaliśmy niesamowite przypadki rehabilitacji pacjentów z chorobą Parkinsona poprzez system Biodanza. Wyjaśnienie hipotezy odnosi się niewątpliwie do dziedziny medycyny traktowanej jako psychosomatyczna.
Punktem wyjścia jest unitarna koncepcja ludzkiego organizmu, w którym psyche i soma należą do tej samej struktury systemowej - nowy bodziec o charakterze motorycznym, wywołany przez silne emocje, zmienia poziom odpowiedzi ośrodkowego układu nerwowego i poprawia produkcję neuroprzekaźników. Ten nowy bodziec może generować równoległe obwody nerwowe, które poprzez sprzężenie zwrotne wzmacniają się nawzajem w sposób postępujący, ustanawiając nowe schematy dla motoryki. Obwody neurochemiczne wywołane przez emocje i nowe zachowania motoryczne mogą integrować i przywracać globalne funkcje psychoruchowe. Motywacja - głównie w celu pobudzania ośrodków kory i móżdżku. Badania anatomii neurochemicznej bazy ganglionów (zwojów nerwowych jako ośrodków aktywności) pozwoliły ustalić wiele obwodów neurochemicznych i zlokalizowania neuroprzekaźników, które interweniują jako mediatory chemicznych ganglionów bazy, w związku z korą ruchową.
Rozważania o możliwych mechanizmach interwencji w rehabilitacji poprzez Biodanza System
Biodanza jest systemem integracji człowieka, organicznego uzdrowienia, które ułatwia zdrowe funkcjonowanie organizmu i poprzez stopniową indukcję intensywnych emocji (Vivencias) wywołanych przez muzykę, taniec i ćwiczenia komunikacji zespołowej, wpływa na poprawę jakości stylu życia. Tańce i ćwiczenia organizowane są zgodnie z modelem teoretycznym opartym na biologicznych, etycznych i psychologicznych studiach nad ludzkim życiem. Badania te pozwoliły nam mieć pewność, że niektóre ćwiczenia łączą się z silnymi emocjami i mają szczególny wpływ na organizm. Ćwiczenia, które są wyzwaniem, mają efekt ergotropiczny (współczulny, adrenergiczny). Ćwiczenia, które indukują regresję i relaksację, mają efekt tropotropiczny (przywspółczulny, adrenergiczny). Ćwiczenia harmonizacji mają działanie anksjolityczne (przeciwlękowe) i uspokajające (efekt GABA). Ćwiczenia euforyczne, z niuansami zmysłowymi, mają działanie antydepresyjne, są inhibitorami (czynnikami opóźniającymi) OAM.
Propozycją Biodanza jest nie tylko do poprawa stanów wewnętrznych pacjentów czy też nauka prostego, mechanicznego sposobu przemieszczania się. Prawdziwym celem jest przywrócenie pacjentowi ludzkiej kondycji, która to, można tak powiedzieć, daje mu zdrowszą i szczęśliwszą jakość siebie i pozwala to wyrażać. Ze względu na rosnącą motywację do życia otrzymaliśmy od pacjentów rehabilitowanych systemem Biodanza bardzo pozytywne opinie. Niektórzy pacjenci, przed możliwością doświadczenia Biodanza, cierpieli bardzo silną depresję i nie akceptowali cierpień wynikających z choroby. Poprzez proces Biodanza doświadczyli związku ze sobą, zażyłości z własnym ciałem i potrzebami, jako zwykły mężczyzna czy kobieta. Doznali także możliwości uspołecznienia i ponownego kontaktu z ludźmi, z emocjami. Wzrosła poetycka jakość ekspresji między sobą, dając nową wizję ludzkiego poznania. Wielu z nich stwierdziło, że Biodanza zmieniła ich życie, ponieważ dała nowe spojrzenie na życie, bardziej wrażliwsze, zdrowsze, z ukrytymi talentami, które odkryli podczas zajęć. Biodanza dała im możliwość skontaktowania się z grupą jako centrum energetycznym, które daje równe szanse ekspresji wszystkim członkom grupy, w środowisku niekonkurencyjnym i bezpiecznym. Dla wielu z nich Biodanza była ponownym odkryciem życia i rehabilitacją nie tylko w kontekście choroby Parkinsona, ale także nadzieją rehabilitacji człowieka na poziomie egzystencjalnym.
Rolando Toro Araneda
Rolando Toro Araneda - antropolog i psycholog z Chile. Był również wykładowcą antropologii medycznej w Akademii Medycznej w Chile, gdzie prowadził badania i eksperymenty nad rozwojem świadomości. Był także profesorem psychologii sztuki w Instytucie Estetyki Uniwersytetu Katolickiego i profesorem Inter-American Open University w Argentynie. Stworzył System Biodanza przed czterdziestu laty i badał wpływ Biodanza na choroby psychosomatyczne, chorobę Parkinsona i Alzheimera. Badania prowadził w Argentynie, Brazylii, Włoszech i Szwajcarii od 1974 do 1998, kiedy wrócił do Chile. Obecnie jest prezesem Międzynarodowej Fundacji Biocentrycznej, która jest odpowiedzialna za nauczanie Systemu Biodanza na całym świecie. (zobacz artykuł Karen Woodley: „Biodanza – The Dance of life”, w: Positive Health, april 1999 r. )
[ Pobierz całość w formacie PDF ]